Νέα Ελληνικά Γ΄ Λυκείου - Επανάληψη Περίληψη - Ομιλία - Επιστολή

Επανάληψη Επιστολή – Ομιλία – Περίληψη

Αγαπητέ Γιώργο,

Είναι παράξενο το σόι της αλληλογραφίας. Έχει απροσδόκητες ιδιοτροπίες. Κάποτε σε

παίρνει ο κατήφορος, κάποτε συναντάς ανυπέρβλητες ανηφοριές. Η αλήθεια είναι πως όλη

τούτη η περίοδος ήταν δύσκολη για μένα. Τώρα μόλις αρχίζω να αισθάνομαι πως η ζωή μου έστρωσε κάπως. Έπειτα από την τελευταία δεκαετία, είχα να μαζέψω πολλά σπασμένα. Με λίγες λέξεις, η ζωή εδώ παρουσιάζεται έτσι: α) πολλή δουλειά, β) μια εξοχή με

εξουθενωτική κοσμική κίνηση το χειμώνα, που ερημώνεται το καλοκαίρι, γ) κάτι το

αφηρημένο, το απρόσωπο, όσο φυσικά δεν ταξιδεύεις και περιορίζεσαι εδώ. Το σημείο χ της Γεωμετρίας, που λέει ο κ. Τεστ. Συνάμα, ένα καλό παρατηρητήριο, για ένα διάστημα, και από γενική άποψη και για την αντιπαραβολή που μπορείς να κάνεις με τα δικά μας

πράγματα. (…)

Ο Βαλαωρίτης μου γράφει πως ο Lehman τα ’χασε κάπως βλέποντας πως το βιβλιαράκι

είχε την καλύτερη υποδοχή από όσα βιβλία έβγαλε ίσαμε σήμερα, εγγλέζικα ή ξένα. Μπορεί

να λένε οι άλλοι. Ένα πράγμα ξέρω, πως η κατατρεγμένη γενιά του ’30 «εκόμισε» και τούτο:

να κρίνουν τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία οι ξένοι σαν ίση με τη δική τους. Οι ξένοι

λογοτέχνες, θέλω να πω, όχι «νεοελληνιστές», που κατά μέγα μέρος μας είχαν σαν τα

κουνέλια γλωσσολογικού εργαστηρίου. Άμα βρω τρόπο να τις αντιγράψω, θα σου τις στείλω,

για να τις δουν τουλάχιστο οι φίλοι, αφού με το υβρεολόγιο ή με τη σιωπή, ο πόλεμος που

μας κάνουν δεν πρόκειται να σταματήσει για καιρό ακόμη. (…)

Παρακολουθώ τα γραφόμενά σου: είναι καλά. Το γράμμα παρατράβηξε, θα τα ξαναπούμε.

Να συμπληρώσεις τα στοιχεία που λείπουν από την πιο πάνω επιστολή.

Τι ύφος χρησιμοποιεί και γιατί;

Αγαπητέ μου κ. Παπανούτσο,

Θα ήτανε περιττό ίσως να τονίσω με πόση ανυπομονησία περίμενα τις διαλέξεις σας και με

πόσο ενδιαφέρον τις παρακολούθησα μαζί με πολλούς άλλους φίλους της νέας τέχνης, που

δεν έχουν συχνά την ευκαιρία στον τόπο μας ν’ ακούσουνε για ζητήματα που θεωρούνε πολύ ζωτικά και που, νομίζουν, θα ήταν ευχής έργον αν μπορούσανε να διαδοθούνε σ’ ένα κοινό

πλατύτερο.(…)

Οδυσσέας Ελύτης, (1940)

Ποιο το ύφος της παραπάνω επιστολής και πώς γίνεται αντιληπτό αυτό;

Τι εκφράζεται μέσα από τον πρόλογο της συγκεκριμένης επιστολής; (τρόποι πειθούς, στόχος κ.α.)

Προσφώνηση

Kυρίες και κύριοι,

Πρόλογος

«Ο Καζαντζάκης με το έργο του, έχει ανοίξει διάλογο με το μέλλον», μας είπε ο

διακεκριμένος συγγραφέας και στενός φίλος του Νίκου Καζαντζάκη Παντελής

Πρεβελάκης, όταν, πριν από 27 χρόνια, η γενέθλια πόλη, το Ηράκλειο, τιμούσε με σειρά

εκδηλώσεων το μεγάλο τέκνο της.

Κύριο Μέρος

Και ο επιφανής φιλόλογος, καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωάννης Κακριδής, που γνώρισε

από κοντά το μεγάλο μας στοχαστή, ποιητή και συγγραφέα συμπλήρωνε με το δικό του

προφητικό λόγο: θα κυλήσουν, φοβούμαι, χρόνια πολλά, ίσως και περισσότερες από μια

γενιά, ώσπου να γραφτεί μια αυθεντική συνθετική μελέτη, που θα αποτιμά εξαντλητικά

και απ’ όλες τις πλευρές το σύνολο της πνευματικής δημιουργίας του Νίκου Καζαντζάκη

και την προσφορά του στα ελληνικά γράμματα.

[…] Και ερχόμαστε σήμερα, 37 ολόκληρα χρόνια μετά τις ρήσεις του Παντελή

Πρεβελάκη και του Ιωάννη Κακριδή τον σημαδιακό χρόνο της ιστορίας του Ελληνισμού,

το 2004, να επιβεβαιώσουμε αυτούς τους προφητικούς λόγους....

Το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα, 47 ολόκληρα χρόνια μετά το θάνατό του, οργανώνεται

προς τιμήν του πλήθος εκδηλώσεων, σ’ ολόκληρο τον κόσμο μας βεβαιώνει ότι η μνήμη

του διατηρείται ολοζώντανη. Το μέλλον της διαχρονικής παρουσίας του στην πνευματική

ζωή των λαών είναι μακρότατο, κάνει και θα κάνει πάντα ένα γόνιμο διάλογο μαζί του.

Όπως κάνει πάντα το έργο των μεγάλων πνευματικών δημιουργών της ιστορίας μας. Μ’

αυτή την πεποίθηση η Πολιτιστική Ολυμπιάδα σε συνεργασία με τον Δήμο Ηρακλείου,

οργανώνει τη σειρά των εκδηλώσεων, που ανανεώνουν το διάλογο με τη μεγάλη μορφή

του Νίκου Καζαντζάκη.

Σήμερα που ο Ελληνισμός καλείται και πάλι να αποδείξει ότι είναι ικανός να διατρανώνει

και να μεταδίδει τα μηνύματα του πολιτισμού, της ειρήνης της ισότητας και της

συναδέλφωσης, με την οργάνωση πολιτιστικής ολυμπιάδα μαζί με το ιστορικό «ευ

αγωνίζεσθαι» των αθλημάτων ο καστρινός γίγαντας του πνεύματος γίνεται περισσότερο

από ποτέ επίκαιρος. Ο ίδιος πίστεψε τα ιδανικά αυτά, που γεννήθηκαν στην Ελλάδα κι

έγιναν κτήμα του πολιτισμένου κόσμου. Ο ίδιος με τη ζωή και το έργο του καλλιέργησε

και το ανέδειξε με το δικό του υπέροχο τρόπο, τα μετέδωσε με το στιβαρό και

διεισδυτικό του λόγο που γοήτευσε τον κόσμο.

Επίλογος

[...] Θέλω να ευχαριστήσω το Υπουργείο Πολιτισμού και την Πολιτιστική Ολυμπιάδα για

τη μεγάλη συμβολή της στην οργάνωση των εκδηλώσεων Νίκος Καζαντζάκης 2004 με

το Δήμο Ηρακλείου.

[...] Ευχαριστίες και στην Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών που μετέχει με

εκθέματα [...]

Επιφώνηση

Σας ευχαριστώ πολύ.

Να σχολιάσετε την οργάνωση και τα μέσα που χρησιμοποιεί ο ομιλητής σε κάθε μέρος (πρόλογο, κύριο μέρος, επίλογο)

Μαθητής: «Ας κάψουμε τα βιβλία!»

Οι μαθητές καίνε τα βιβλία. Και δε χρησιμοποιώ μεταφορικό λόγο αφού η λέξη καίνε ουδόλως κοσμείται από εισαγωγικά. Σχεδόν όλοι μας το πράξαμε ή σχεδόν όλοι μας σκεφτήκαμε να κάψουμε ένα σχολικό βιβλίο μετά το πέρας της σχολικής χρονιάς και δη της εξεταστικής περιόδου. Όχι απλό πέταμα του βιβλίου, όχι σκίσιμό του αλλά κάψιμο! Είμαι σίγουρος ότι ένα χαμόγελο, που υποδεικνύει την αλήθεια μιας πραγματικότητας, σχηματίστηκε στο πρόσωπο του αναγνώστη αυτού του άρθρου. Όλο το μίσος, το άχτι και ο θυμός του μαθητή βρίσκει απήχηση πάνω στο κακόμοιρο το βιβλίο (όχι πως το λυπάμαι ιδιαίτερα αλλά αυτό είναι ζήτημα που σηκώνει αρκετή συζήτηση) το οποίο ο ίδιος μαθητής σιχαίνεται προφανώς. Πού έγκειται αυτή η βίαιη συμπεριφορά του μαθητή; Σίγουρα τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και η ενέργεια αυτή υποδηλώνει χαώδη εκπαιδευτικά ζητήματα τα οποία παραμένουν, και όπως φαίνεται θα παραμείνουν, άλυτα.

Το ξέσπασμα του μαθητή δεν είναι καθόλου τυχαίο. Θέλει να απαλλαγεί από τη μορφή βίας που συναντά μέσω του βιβλίου. Αυτό το «Ευαγγέλιο» το οποίο πρέπει να αποστηθίσει επ’ ακριβώς χωρίς να τολμήσει να το αμφισβητήσει, χωρίς να εκφράσει την άποψή του και χωρίς να πρέπει να διερευνήσει για να ελέγξει την αντικειμενικότητα που το διέπει, δημιουργεί μια σωρεία αρνητικών συναισθημάτων. Το «σερβίρισμα» του βιβλίου παγιδεύει τους μαθητές σε ένα κόσμο που εξυπηρετεί συμφέροντα εξ’ ανωτέρω και που πολλές φορές δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Τα βιβλία δεν είναι τόσο αθώα όσο φαίνονται να είναι. Πρεσβεύουν τις ιδέες και τα ιδανικά του δημιουργού τους – κάτι που αποτελεί φυσικό επακόλουθο μιας και δε θα μπορούσαν να παραμείνουν ουδέτερα – και επομένως είναι στρατευμένα προς μια κατεύθυνση. Η επιβολή τους ως διδακτικά εγχειρίδια από το ίδιο το σχολείο αλυσοδένει τους μαθητές αφαιρώντας κάθε δικαίωμα από αυτούς για προσθήκη ή αλλαγή τους, εγκλείει τη σκέψη σε μία στενόχωρη φυλακή, βάζει παρωπίδες στους οφθαλμούς και δημιουργεί συνθήκες ανελευθερίας.

Η αντίδραση των μαθητών με το κάψιμο των σχολικών βιβλίων συνδέεται επίσης με μία αντίδραση για το θεσμό του σχολείου γενικότερα. Πρόκειται για ένα χώρο που αντί να εγείρει θετικά συναισθήματα στους μαθητές αντίθετα τους πνίγει στη δυσφορία και το άγχος. Κατάντησε να είναι ένα βαθμοθηρικό εξεταστήριο όπου ο μαθητής αποκτά όπλο και στόχος του είναι να πυροβολήσει το βαθμό που τρέχει, για να τον αποκτήσει. Οι διδακτικές μέθοδοι, η θεματοποιία των μαθημάτων, η διδακτική διαδικασία πολλές φορές πλήττονται από την αντιδημιουργικότητα με αποτέλεσμα οι μαθητές να αισθάνονται πλήξη ή ανία. Επιπρόσθετα, το σημερινό σχολείο εύκολα μπορεί να χαρακτηριστεί ως τεχνοκρατικό εφόσον πρωταρχικό του μέλημα είναι η απόκτηση των βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων εκ μέρους του μαθητή ούτως ώστε να μπορέσει να ασκήσει το μελλοντικό του επάγγελμα. Ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας του σχολείου δεν αποτελεί «μόδα» της εποχής και έτσι όλες αυτές οι αξίες που συνοδεύουν αυτό το χαρακτήρα (συνεργασία, άμιλλα,  αλτρουισμός, αλληλοβοήθεια κτλ.) δεν υφίστανται ή καλύτερα δεν πρεσβεύονται από το σχολείο. Τέλος, η δωρεάν παιδεία και η γεφύρωση του χάσματος της ισότητας των παιδιών είναι απλά ωραίες διακηρύξεις που με προσεκτικότερη μελέτη δεν εκτελούνται.

Συμπερασματικά, μετά από όλα αυτά μπορούμε να διεισδύσουμε στη ψυχολογία του μαθητή και να καταλάβουμε την ακραία αυτή αντίδρασή του που προβάλλεται με το κάψιμο των βιβλίων. Αφενός μεν, θέλει να ξεφύγει από το βιβλίο που τόσο τον βασάνισε και αφετέρου δε, επιδιώκει να «τιμωρήσει» με τον τρόπο του ένα σύστημα το οποίο δεν του προσφέρει ψυχική ηρεμία, ισότητα και πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.

Θέλει να δει το βιβλίο να καίγεται, να λιώνει για τα δεινά που έχει υποστεί εξαιτίας του όπως ο κάθε Χριστιανός καίει τον Ιούδα για να αισθανθεί τη δικαίωση.

Γιώργος Γεωργίου

*Φιλόλογος, Εφημερίδα «Σημερινή», 17/10/2013

Αποδώστε περιληπτικά το νόημα του κειμένου σε 100-120 λέξεις