Γλωσσική ανεπάρκεια μαθητών: τυχαία κατάρα της εποχής ή απότοκο πειθαναγκασμού εξ’ ανωτέρω;

Του Γιώργου Γεωργίου*

Ο Ιωάννης Βηλαράς πρότεινε στις αρχές του 19ου αιώνα την κατάργηση της ελληνικής ορθογραφίας στο γραπτό λόγο με την απλούστευση όλων των φωνηέντων. Το είπε δημόσια, κράχθηκε, σήμερα επιβάλλεται έμμεσα και κανένας όμως δεν το παίρνει χαμπάρι…

Στις μέρες μας έχουμε την «ευχέρεια» να γινόμαστε μάρτυρες ενός σύγχρονου γλωσσικού αναλφαβητισμού και αφαίμαξης της ελληνικής γλώσσας από το μαθητόκοσμο των ελληνοκυπριακών σχολείων. Και εύλογα δημιουργούνται  ερωτήματα σε εμάς τους μεγαλύτερους τύπου «τις πταίει» και «ποια η δουλειά του σχολείου».

Παρατηρώντας εκτενέστερα αλλά και αφελώς το ζήτημα, θα μπορούσε κανείς να αποδώσει ευθύνες στην απότομη τεχνολογική ανάπτυξη και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως και στα γραπτά μηνύματα των κινητών, τα οποία προωθούν τα λεγόμενα greeklish – ελληνική γραφή με αγγλικούς χαρακτήρες. Ο συγκεκριμένος τρόπος επικοινωνίας κατατεμαχίζει την ελληνική ορθογραφία εφόσον αποτελεί ένα γρήγορο μέσο επικοινωνίας στο οποίο οι λέξεις μπορούν να κοπούν ή να γραφούν σε απλή μορφή χωρίς ίχνος ορθογραφίας.

Παρ’ όλα αυτά κάποιος πιο πονηρός θα το πήγαινε παραπέρα. Είναι δεδομένο ότι υπάρχουν οδηγίες σήμερα στα σχολεία να μην εξετάζεται η ορθογραφία. Το βάρος δε δίνεται πια σε αυτή. Οι περισσότεροι θυμόμαστε από το δημοτικό όταν γράφαμε τέλεια την ορθογραφία που εκφωνούσε ο δάσκαλος, μας έβαζε αστεράκι και στο τέλος «ανταγωνιζόμασταν» ποιος θα μαζέψει τα περισσότερα! Ή όταν κάναμε πολλά λάθη δε θα γλιτώναμε να μη γράψουμε τουλάχιστον 100 φορές την πρόταση μέχρι να τη μάθουμε! Όλα αυτά βέβαια στο παρελθόν…

Για όλους σχεδόν το σχολείο φαντάζει ως ένας αθώος χώρος που προσέρχονται οι μαθητές για να μάθουν γράμματα. Είναι όμως έτσι; Στην πραγματικότητα αποτελεί ένα πολιτικό θεσμό που εκπροσωπεί συμφέροντα του κράτους. Διοχετεύει τις αξίες, τα ιδανικά και τα ήθη που βολεύουν τους ισχυρούς του πλανήτη κι όλα αυτά προβάλλονται ως υπέρτατα ιδεώδη. Κανένας δεν αμφιβάλλει ότι το ελληνοκυπριακό σχολείο ενέχει πλούσιες διακηρύξεις στο επίσημο αναλυτικό του για διαφύλαξη της εθνικής μας κληρονομιάς, αποσόβηση κάθε στοιχείου που απειλεί τον πολιτισμό μας και υιοθέτηση ανώτερων ιδανικών που θεματοφύλακές τους υπήρξαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Και δε λέω, στην πράξη δοκιμάζονται, όμως μήπως κινείται μια λαθραία μεν, πανίσχυρη δε, δύναμη που τείνει να συνθλίψει όλα αυτά; Ίσως. Γιατί ζούμε στον κόσμο των συμφερόντων όπου ο άνθρωπος γίνεται έρμαιό τους, αποτελούν για αυτόν τρόπο ζωής παραγκωνίζοντας το εμείς και εξυψώνοντας το εγώ. Το ελληνικό γένος υπήρξε ανέκαθεν ενωμένο και επεδείκνυε αέναη ανδρεία. Αντιστάθηκε σε πολλούς κατακτητές με ισχυρό φρόνημα, απαλείφοντας αισθήματα κατωτερότητας και υψώνοντας το ανάστημα σε κάθε Γολιάθ. Η σύνδεση των σύγχρονων Ελλήνων με τα προγονικά ιδεώδη και τις προγονικές αξίες μόνο θετική μπορεί να αποβεί γιατί εμποτίζει με περίσσιο θάρρος τις ψυχές του κάθε σύγχρονου πατριώτη.

Οι σημερινές συνθήκες μιας συντελούμενης παγκοσμιοποίησης βλέπουν ως κίνδυνο την ύπαρξη ενός ενωμένου έθνους που δύναται να τοποθετήσει Σινικό τείχος στα όριά του ώστε τίποτα να μη μπορεί να περάσει μέσα σε αυτό. Και παγκοσμιοποίηση δε σημαίνει όλοι να είναι ίσοι αλλά όλοι να βρίσκονται υποτελείς κάτω από τις ορέξεις μιας ισχυρής δύναμης που θα μπορεί να αλλάζει όποτε θέλει τις παγκόσμιες τάσεις σε κάθε επίπεδο. Για αυτό δε συμφέρει ένα έθνος ενωμένο – γιατί σαν πάλαι πότε θα αντισταθεί σε αυτούς. Επιδιώκουν με κάθε τρόπο ένα πολιτιστικό αποπροσανατολισμό – τους συμφέρει να ξεχάσουμε ποιοι είμαστε για να μπορέσουν να μας χειραγωγήσουν.

Έτσι λοιπόν περνά, ίσως έμμεσα, και στο δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα η παραγκώνιση της ορθογραφίας και ακολούθως του πολιτισμού, για τη δήθεν «δημιουργία ενός ανθρώπινου, δημοκρατικού, παγκόσμιου σχολείου που θα προετοιμάζει τον μελλοντικό πολίτη ούτως ώστε να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της κοινωνίας».

Τελικά, η ζημιά των greeklish είναι πολύ μικρή σε σχέση με την πισόπλατη πλεκτάνη που στήνεται.

Ο Ιωάννης Βηλαράς πρότεινε στις αρχές του 19^ου αιώνα την κατάργηση της ελληνικής ορθογραφίας στο γραπτό λόγο με την απλούστευση όλων των φωνηέντων. Το είπε δημόσια, κράχθηκε, σήμερα επιβάλλεται έμμεσα και κανένας όμως δεν το παίρνει χαμπάρι…

*Ο Γιώργος Γεωργίου είναι Φιλόλογος και Βοηθός Διδασκαλίας στο Τμήμα Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου